Co daje NGO-som przygotowany przez rząd pakiet specjalnych przepisów na czas epidemii? Część rozwiązań już działa – inne dopiero zaczniemy stosować. Podajemy najważniejsze dla organizacji pozarządowych punkty „tarczy” i wyjaśniamy, czego mogą się spodziewać po uchwalonych ostatniego dnia marca regulacjach.
Na razie najbardziej jednoznaczne jest przesunięcie terminów składania zeznania CIT-8 https://publicystyka.ngo.pl/cit-8-termin-przesuniety-to-juz-pewne-opublikowano-rozporzadzenie i sprawozdań finansowych - https://publicystyka.ngo.pl/opublikowano-rozporzadzenie-przesuwajace-terminy-sprawozdan-finansowych, jednoznaczne jest też zwolnienie z abonamentu RTV, choć tego akurat większość organizacji i tak nie płaciła.
Niektóre z przedstawionych poniżej rozwiązań sprowadzają się jednak do otwarcia pewnych furtek, z zostawieniem ostatecznych decyzji w rękach urzędników.
Dla organizacji pozarządowych zatrudniających pracowników
Art. 31zo
Zwolnienie ze składek ZUS
Organizacje, które na dzień 29 lutego 2020 r. zgłosiły do ubezpieczeń społecznych mniej niż 10 ubezpieczonych, są zwolnione z obowiązku opłacenia nieopłaconych należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, na ubezpieczenie zdrowotne, na Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych lub Fundusz Emerytur Pomostowych, należnych za okres od dnia 1 marca 2020 r. do dnia 31 maja 2020 r., wykazanych w deklaracjach rozliczeniowych złożonych za ten okres.
Wniosek o zwolnienie ze składek (https://www.zus.pl/baza-wiedzy/biezace-wyjasnienia-komorek-merytorycznych/firmy/-/publisher/details/1/zwolnienie-z-obowiazku-oplacenia-naleznosci-z-tytulu-skladek-za-marzec-maj-2020-r_/2551396) organizacja składa do ZUS przez portal PUE ZUS najpóźniej do 30 czerwca bieżącego roku wraz z oświadczeniem o pomocy publicznej.
Art. 15zze
Dofinansowanie wynagrodzeń
Organizacje, którym z powodu koronawirusa łączne przychody z działalności statutowej spadły o min. 30% – obliczone przez porównanie 60 następujących po sobie dni przypadających w okresie po 1 stycznia 2020 do analogicznych 60 dni w roku poprzednim – mogą ubiegać się o dofinansowanie do wynagrodzeń pracowników, przy czym dotyczy to zarówno pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, jak i na podstawie umów cywilnoprawnych.
Dofinansowanie przyznaje starosta na podstawie umowy z organizacją na okres trzech miesięcy od dnia złożenia wniosku. Dofinansowanie przyznawane jest w wysokości nieprzekraczającej 50% wynagrodzenia przy spadku przychodów o minimum 30%, 70% w przypadku spadku przychodów o minimum 50% i w wysokości 90% jeśli przychody organizacji spadły o ponad 80%.
Wnioski o dofinansowanie należy składać w powiatowych urzędach pracy.
Aby ubiegać się o dofinansowanie trzeba będzie spełnić szereg kryteriów formalnych (np. brak zaległości wobec ZUS i Urzędu Skarbowego), pracownika nie będzie też można zwolnić przez okres równy okresowi pobierania dofinansowania, a organizacja będzie musiała wykazać związek między spadkiem przychodów, a koronawirusem.
Dla organizacji pozarządowych realizujących zadania publiczne
Art.15zzl
Zmiana terminu i zasad rozliczania zadania publicznego
Wiele organizacji musiało w ostatnim czasie radykalnie zmienić swoje plany, także w ramach realizowanych działań publicznych, i martwią się o rozliczenie projektu, w którym musiał odwołać niektóre działania, czy to w wyniku wprowadzenia przez rząd zakazu prowadzenia niektórych rodzajów działalności, czy po prostu z braku chętnych lub zwykłej ostrożności.
W okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii oraz w terminie 30 dni następujących po ich odwołaniu organ administracji publicznej zlecający realizację zadania publicznego organizacjom pozarządowym jest uprawniony do przedłużenia terminu na złożenie sprawozdania z tego zadania, a także do uznania za uzasadnione wydatków poniesionych na sfinansowanie działań, które zostały odwołane w następstwie okoliczności związanych z obowiązywaniem stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii.
Niewykonanie planu działań lub nieosiągnięcie rezultatów założonych w umowie o realizację zadania publicznego nie może skutkować uznaniem dotacji na realizację zadania publicznego w tej części za wykorzystaną niezgodnie z przeznaczeniem, pobraną nienależnie lub w nadmiernej wysokości i podlegającą zwrotowi. Warto jednak zwrócić uwagę, że „Tarcza” jedynie uprawnia organ do takiego działania, ale mu go nie nakazuje, nie daje też żadnych wytycznych, o ile zlecający może przesuwać termin rozliczeń i co powinien brać pod uwagę przy decyzji o uznaniu kwalifikowalności niektórych wydatków poniesionych na realizowanie działań, które się ostatecznie nie odbyły.
Art. 15zzm
Zlecanie zadań publicznych w trybie pozakonkursowym
Do czasu odwołania stanu epidemii organy administracji publicznej mogą zlecać organizacjom pozarządowym, spółdzielniom socjalnym, spółkom non-profit oraz innym podmiotom wymienionym w art. 3 ust. 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie realizację zadania publicznego w celu przeciwdziałania COVID-19 z pominięciem otwartego konkursu ofert.
Ten zapis jest szczególnie ważny dla organizacji, które obecnie na własną rękę organizują doraźną pomoc dla grup szczególnie zagrożonych negatywnymi skutkami epidemii – seniorów, samotnych, uchodźców, bezdomnych – finansując ją z rozmaitych zbiórek i zrzutek. Choć „Tarcza” niczego samorządom nie nakazuje i sam zapis w żaden sposób nie gwarantuje faktycznego dostępu do takich środków, warto rozważyć przedstawienie swojej oferty – zwłaszcza jeśli w ramach realizacji takiego zadania można przy okazji zorganizowania pomocy dla innych (np. zapewniania wyżywienia dla bezdomnych) utrzymać miejsca pracy w swojej organizacji.
Dla organizacji pozarządowych prowadzących działalność gospodarczą
Art. 15zzd
Niskooprocentowana pożyczka
Organizacje prowadzące działalność gospodarczą i zatrudniające średniorocznie mniej niż 10 osób mogą skorzystać z udzielanej przez starostę pożyczki z Funduszu Pracy na pokrycie kosztów bieżącej działalności, przy czym nie trzeba udowadniać, że organizacja ma problemy związane akurat z koronawirusem.
Maksymalna kwota pożyczki to ledwie 5 000 zł, ale jej plusem jest możliwość całkowitego jej umorzenia, jeśli organizacja przez 3 miesiące od jej otrzymania nie zredukowała zatrudnienia. Warszawski urząd pracy już rozpoczął nabór wniosków o pożyczki, procedura jest uproszczona, wszystko można załatwić przez Internet. Szczegóły dotyczące pożyczek znajdziesz tutaj - https://psz.praca.gov.pl/dla-pracodawcow-i-przedsiebiorcow/tarcza/pozyczka.
Art. 15zzb
Dofinansowanie wynagrodzeń
Organizacje prowadzące działalność gospodarczą, którym z powodu koronawirusa łączne przychody z działalności gospodarczej spadły o min. 30% - obliczone przez porównanie 60 następujących po sobie dni przypadających w okresie po 1 stycznia 2020 do analogicznych 60 dni w roku poprzednim - mogą ubiegać się o dofinansowanie do wynagrodzeń pracowników, przy czym dotyczy to zarówno pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, jak i na podstawie umów cywilnoprawnych. Dofinansowanie przyznaje starosta na podstawie umowy z organizacją na okres trzech miesięcy od dnia złożenia wniosku.
Dofinansowanie przyznawane jest w wysokości nieprzekraczającej 50% wynagrodzenia przy spadku przychodów o minimum 30%, 70% w przypadku spadku przychodów o minimum 50% i w wysokości 90% jeśli przychody organizacji spadły o ponad 80%.
Wnioski o dofinansowanie należy składać w powiatowych urzędach pracy.
Aby ubiegać się o dofinansowanie trzeba będzie spełnić szereg kryteriów formalnych (np. brak zaległości wobec ZUS i Urzędu Skarbowego), pracownika nie będzie też można zwolnić przez okres równy okresowi pobierania dofinansowania, a organizacja będzie musiała wykazać związek między spadkiem przychodów a koronawirusem.
Art. 15g
Ochrona miejsc pracy
Organizacje pozarządowe prowadzące działalność gospodarczą, u których w wyniku postoju spowodowanego koronawirusem wystąpił spadek obrotów o minimum 15% mogą ubiegać się o świadczenia na rzecz ochrony miejsc pracy – dofinansowanie wynagrodzenia pracowników objętych przestojem ekonomicznym albo obniżonym wymiarem czasu pracy ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.
To rozwiązanie wydaje się szczególne istotne dla tych organizacji, które prowadzą działalność gospodarczą w którymś z obszarów objętych rządowym zakazem – prowadzenie kawiarni, zajęcia sportowe, imprezy. Takie organizacje mogą się ubiegać o dofinansowanie wynagrodzeń swoich pracowników (dotyczy to także osób zatrudnionych na podstawie umowy cywilnoprawnej) objętych z powodu koronawirusa przestojem ekonomicznym. Szczegóły tego rozwiązania oraz wzory dokumentów znajdziecie tutaj - https://psz.praca.gov.pl/dla-pracodawcow-i-przedsiebiorcow/tarcza/swiadczenia.
Dla organizacji pożytku publicznego
Art. 15zzj
Zmiana terminu rozliczania podatku od osób fizycznych
Organizacje pożytku publicznego powinny zwrócić szczególną uwagę na jeden z zapisów „tarczy”, który choć nie dotyczy ich bezpośrednio, może mieć ogromne znaczenie dla korzystania przez nie z przywileju pozyskiwania 1% podatku od osób fizycznych. „Tarcza” umożliwia bowiem osobom fizycznym złożenie zeznania podatkowego o miesiąc później (do 31 maja), ale tylko w taki sposób, że złożenie go między 30 kwietnia, a 31 maja będzie traktowane jako złożenie tzw. „czynnego żalu”. Tymczasem zgodnie z niezmienioną w tym zakresie Ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych, naczelnik urzędu skarbowego przekazuje 1% tylko jeśli podatnik złożył zeznane w ustawowym terminie 30 kwietnia (lub do końca maja korektę takiego zeznania).
Może się więc okazać, że organizacje pożytku publicznego stracą dużą część wpłat z 1%, bo podatnicy będą masowo korzystać z odroczenia terminu, choć przepisy go de facto nie zmieniają, a jedynie pozwalają automatycznie potraktować każde zeznanie złożone między 1 a 31 maja jako złożone po terminie z czynnym żalem.
Rzecznik Ministerstwa Finansów zapewnił, że będzie przepis umożliwiający przekazywanie 1% także w przypadku deklaracji złożonych w maju.
Sprawozdania OPP po staremu
Tarcza antykryzysowa nie wprowadziła żadnych zmian w terminie składania do Narodowego Instytutu Wolności sprawozdań przez organizacje posiadające status organizacji pożytku publicznego. Termin na złożenie sprawozdania merytorycznego oraz zatwierdzonego sprawozdania finansowego zgodne z zapisami Ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie upływa 15 lipca i nie został zmieniony.