„W Imię Pańskie. Amen. Na wieczną rzeczy pamiątkę. My Siemowit, Kazimierz i Władysław, z Bożej łaski książęta mazowieccy i ruscy, a także władcy i dziedzice ziemi płockiej, rawskiej, sochaczewskiej, gostynińskiej, płońskiej, wiskiej i bełskiej […] mieszkańcom tego miasta i ich następcom, z łaski naszej nadajemy […] pełne prawo teutońskie, zwane chełmińskim”. Tymi słowami rozpoczęła się przeszło pół millenia temu historia Mławy jako miasta. Dziś gród nad Seraczem obchodzi swoje 591. urodziny.

Dokument lokacyjny dla Mławy, którego fragment zacytowaliśmy powyżej, podpisali w Płocku 13 lipca, „w środę, w dniu św. Małgorzaty, dziewicy i męczennicy, Roku Pańskiego 1429”, książęta mazowieccy Siemowit V, Kazimierz II i Władysław I. W akcie tym określili wszelkie uprawnienia mieszkańców Mławy oraz wskazali, jakim władzom mławianie będą podlegali i jakie świadczenia będą ponosili na rzecz książąt. Mieszkańcy musieli m.in. uiszczać roczny czynsz w wysokości 24 groszy praskich od włóki ziemi (w 1498 r. miasto posiadało 40 włók gruntu, w tym 10 wolnych od podatku), regularnie konserwować groblę i dbać o stan dróg. W Mławie zaczęły funkcjonować samorząd (burmistrz i rada miejska) oraz organy sądownicze (wójt i ława miejska). W mieście można było wybudować wagę i postrzygalnię sukna, a mieszkańcom zagwarantowano posiadanie wolnych pastwisk w granicach grodu.

W ciągu kolejnych wieków Mława stała się ważnym ośrodkiem miejskim na pograniczu mazowiecko-pruskim – bliskość granicy, sąsiedztwo ważnych szlaków handlowych, silnie zadrzewione okoliczne lasy (puszcza mławska), żyzna ziemia w dolinie Seracza i pobliskie złoża rud sprzyjały rozwojowi handlu, przetwórstwa płodów rolnych i produkcji rzemieślniczej. W okolicy powstawały młyny, smolarnie i barcie. Bezpieczeństwu miasta sprzyjały liczne bagna, mokradła i torfowiska, stanowiące naturalną barierę chroniącą je przed atakami wrogów. Nadgraniczne położenie przyczyniło się do osiedlania się w mieście przybyszów różnych narodowości.

Dziś Mława, zamieszkiwana przez ok. 30 tysięcy osób, obchodzi swoje 591. urodziny. Mieszkańcom życzymy wszystkiego, co najlepsze – a przede wszystkim wielu kolejnych, szczęśliwych lat spędzonych w Mławie!

oprac.: KN

na podst.: Leszek Zygner: Mława – miasto pogranicza, Ciechanów, 2002