Coraz częściej przedsiębiorcy pytają o tzw. NIP europejski, który będzie wymagany po wejściu Polski do Unii. O jaki numer chodzi?

Tzw. NIP europejski to numer podatnika VAT dla potrzeb handlu wewnątrzwspólnotowego. W Polsce numerem takim będzie oczywiście NIP, nazywany numerem VAT UE.
Podatnicy, którzy mają kontakty handlowe z firmami z innych krajów Unii (w tym i z krajów, które do Unii wstępują razem z nami, np. Litwą, Słowacją, Czechami itp.) powinni wystąpić do właściwego ze względu na miejsce rejestracji podatnika VAT urzędu skarbowego z wnioskiem o nadanie numeru VAT UE. Ten numer będzie po prostu numerem NIP poprzedzonym literami PL, a samo nadanie odbędzie się w drodze zgłoszenia aktualizacyjnego VAT-R. Formularz zgłoszenia VAT-R i VAT-R.UE dostępny jest na stronach Ministerstwa Finansów.

Formaty numerów VAT
Nie ma jednego europejskiego formatu takiego numeru. Poniżej przedstawiono stosowane numery VAT w poszczególnych krajach UE:
Niemcy są szczególnym przypadkiem, gdyż podmioty posiadają tam dwa numery VAT: jeden dla celów wewnętrznych, drugi dla potrzeb handlu wewnątrz wspólnotowego. Format tego drugiego podany jest w tabeli, natomiast ten dla potrzeb krajowych składa się z 10 lub 11 cyfr o różnej strukturze, w zależności od landu.

Do czego potrzebny jest ten numer?
Numer VAT UE potrzebny jest do stosowania stawki 0% przy dostawie bądź nabyciu wewnątrzwspólnotowym. W związku bowiem z likwidacją granic celnych pomiędzy państwami Unii nie jest już możliwe stosowanie dokumentu SAD i odprawy celnej jako warunku do korzystania z zerowej stawki VAT przy eksporcie. Zresztą, przy transakcjach pomiędzy podmiotami z państw Unii stosujemy termin wewnątrzwspólnotowego nabycia lub dostawy, a pojęcie eksportu i importu zarezerwowane jest dla transakcji z podmiotami spoza UE. W związku z utratą możliwości kontroli zasadności zastosowania stawki 0% VAT, konieczne stało się wprowadzenie innego mechanizmu. Mechanizmem tym jest właśnie specjalny numer VAT UE oraz baza informacji o podatnikach VAT. Warto zauważyć, że jeżeli naszym odbiorcą jest firma z innego państwa UE, to przed zastosowaniem zerowej stawki VAT musimy się upewnić, że nasz kontrahent jest zarejestrowanym podatnikiem VAT UE. Inaczej, grożą nam sankcje związane z błędnym zastosowaniem stawki podatku VAT. Nie dziwmy się więc, jeśli również nasi dostawcy nalegać będą na przedstawienie stosownych potwierdzeń. Nie jesteśmy jednak ograniczeni wyłącznie do przedstawianych nam dokumentów.

Co z kaucją gwarancyjną?
Zgodnie z zamierzeniem rządu w niektórych przypadkach podmioty rejestrujące się jako podatnik VAT UE będą musiały wpłacić kaucję gwarancyjną (art. 97 ustawy). Będzie tak jeżeli podatnik rozpoczął wykonywanie czynności opodatkowanych w okresie krótszym niż 12 miesięcy przed złożeniem wniosku o nadanie statusu podatnika VAT UE. Jeżeli podatnik nie wpłaci (bądź nie zabezpieczy, np. obligacjami Skarbu Państwa) kaucji, to zostanie mimo wszystko zarejestrowany, z tym że czas zwrotu podatku wydłuży się do 180 dni. To zabezpieczenie interesów fiskusa było krytykowane jako bardzo restrykcyjne (wysokość kaucji wynosi 250 000 zł) jednak zostało utrzymane.

Informacje podsumowujące
W związku z handlem wewnątrzwspólnotowym pojawi się jeszcze jeden obowiązek, a mianowicie podmioty dokonujące transakcji wewnątrzwspólnotowych będą musiały sporządzać tzw. informacje podsumowujące.
Informacje podsumowujące składane są kwartalnie do urzędu skarbowego i polegają na podaniu obrotów z każdym z zagranicznych kontrahentów (z UE) z podaniem ich numerów VAT. Informacje podsumowujące wymieniane są pomiędzy państwami Unii i są system kontroli prawdziwości deklarowanych przez podatników transakcji.
Tekst ustawy oraz rozporzadzeń znaleźć można na stronach Ministerstwa Finansów:
http://www.mf.gov.pl/index.php?wysw=4&sgl=2&dzial=135

as